มาดูกันว่ากาเฟอีนส่งผลกระทบต่อเราอย่างไรบ้าง?

          สวัสดีครับ กาเฟอีนนั้นเป็นสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติซึ่งมีอยู่ในกาแฟ โดยยังมีอยู่ในน้ำอัดลมและเครื่องดื่มชูกำลังอีกด้วย ถึงแม้ว่ากาเฟอีนจะเป็นสารที่ผู้คนส่วนใหญ่สามารถยอมรับได้ จากการวิจัยยังมีความขัดแย้งกันเกี่ยวกับความปลอดภัยของกาเฟอีนและผลกระทบที่เกิดขึ้นหลังจากบริโภคไปในระยะยาว

          จากการศึกษาในนักศึกษามหาวิทยาลัยในปี ค.ศ. 2019 พบว่าคนที่บริโภคกาเฟอีนนั้นบริโภคกาเฟอีนเฉลี่ยประมาณ 173 มิลลิกรัมต่อวัน

          จากการศึกษาถือว่าเป็นระดับการบริโภคกาเฟอีนระดับปานกลาง และจากการศึกษาจำนวนมากได้กล่าวว่าการบริโภคกาเฟอีนในระดับปานกลางนั้นสามารถส่งเสริมประโยชน์ต่อสุขภาพได้อย่างหลากหลาย ซึ่งรวมไปถึงการลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งบางชนิด ภาวะสมองเสื่อม และปัญหาเกี่ยวกับตับได้

          อย่างไรก็ตาม การบริโภคกาเฟอีนก็ยังมาพร้อมกับความเสี่ยงอีกหลายประการ การบริโภคมากเกินไปอาจจะทำให้เกิดผลเสียได้

          ในบทความนี้ เราจะมาดูกันว่ากาเฟอีนมีประโยชน์ต่อสุขภาพอย่างไร รวมไปถึงผลข้างเคียงจากการบริโภคกาเฟอีน

กาเฟอีนเป็นสารกระตุ้นตามธรรมชาติ

          สารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทในกาแฟนั้นคือกาเฟอีน ซึ่งเป็นสารที่สามารถหาได้จากพืชในธรรมชาติกว่า 60 ชนิด รวมไปถึงเมล็ด ใบชา เมล็ดโกโก้ และเมล็ดโคล่า

          กาเฟอีนทำให้ที่เป็นตัวกระตุ้นโดยการกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางซึ่งสามารถช่วยยับยั้งความเหนื่อยล้าและช่วยเพิ่มสมาธิได้

          นอกจากกาแฟ เราสามารถบริโภคกาเฟอีนได้จากน้ำชา น้ำอัดลม โดยเฉพาะเครื่องดื่มชูกำลัง และช็อกโกแลต นอกจากนี้กาเฟอีนยังเป็นส่วนผสมในยาบางชนิด เช่น ยาแก้หวัด ยาแก้ภุมิแพ้ และยาแก้ปวด

ประโยชน์

          กาเฟอีนยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายอย่างนอกเหนือจากการช่วยกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง

          จากบทวิจารณ์ในปี ค.ศ. 2019 พบว่าการบริโภคกาเฟอีนระดับปานกลางมีผลต่อการป้องกันการเกิดมะเร็งตับได้

          จากปีเดียวกัน มีการศึกษากว่า 40 ชิ้นที่แตกต่างกันไปพบว่าการดื่มกาแฟ 2-4 แก้วต่อวันนั้นมีความเกี่ยวข้องกับการลดความเสี่ยงของการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ

          งานวิจัยบางชิ้นได้กล่าวถึงมีความเกี่ยวข้องระหว่างการบริโภคกาเฟอีนซึ่งส่งผลดีต่อสมองด้วย

          ในปี ค.ศ. 2013 จากผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ใน World Journal of Biological Psychiatry ได้ชี้ให้เห็นว่าการดื่มกาแฟวันละ 2-4 แก้ว อาจจะช่วยลดความเสี่ยงในการฆ่าตัวตายในผู้ใหญ่ได้

          งานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Nature พบว่าการบริโภคกาเฟอีนอาจจะช่วยส่งเสริมความจำระยะยาวได้

          จากการศึกษาอื่น ๆ ยังได้ชี้ให้เห็นว่าการบริโภคกาเฟอีนอาจจะป้องกันโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคพาร์กินสัน โรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคหลอดเลือดสมองได้

          อย่างไรก็ตาม Steven E. Meredith นักวิจัยหลังปริญญาเอกจาก The Johns Hopkins University School of Medicine ได้กล่าวว่า หลาย ๆ คนอาจจะลืมไปว่ากาเฟอีนนั้นเป็นสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทเพราะว่ามีการบริโภคกันอย่างแพร่หลาย

          โดยกาเฟอีนจะเข้าผ่านแนวกั้นเลือดและสมองไปกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง โดยเขาได้บอกเพิ่มอีกว่า

          “กาเฟอีนนั้นต่างจากสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทอื่น ๆ ส่วนใหญ่ การใช้กาเฟอีนนั้นเป็นที่ยอมรับการโดยทั่วไป และสารนี้ได้ใช้กันอย่างแพร่หลาย จริง ๆ แล้วกาเฟอีนเป็นสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทที่ใช้กันมากที่สุดในโลก

          นอกจากนี้ คนที่บริโภคกาเฟอีนส่วนใหญ่สามารถบริโภคเป็นประจำโดยไม่มีอันตราย ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ทำให้ส่งผลต่อมุมมองเกี่ยวกับกาเฟอีนว่าเป็นสารที่ไม่มีอันตรายและทุกคนสามารถใช้ได้โดยไม่ได้รับผลเสียใด ๆ”

ผลข้างเคียง

          อย่างไรก็ตาม การบริโภคกาเฟอีนมากอาจจะส่งผลเสียต่อสุขภาพมากกว่าผลดี

          จากบทวิจารณ์ในปี ค.ศ. 2015 ได้ระบุว่าผลข้างเคียงที่เป็นผลเสียจากการบริโภคกาเฟอีนที่มีปริมาณมากกว่า 400 มิลลิกรัมต่อวันนั้น มีดังนี้

• หัวใจเต้นเร็ว
• ความวิตกกังวล
• กระสับกระส่าย
• การนอนหลับมีปัญหา
• มือสั่น

        โดยผลกระทบเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้จากคนที่มีภาวะถอนคาเฟอีน

        อย่างไรก็ตาม จากการวิจัยในก่อนหน้านี้ได้เชื่อมโยงความเกี่ยวข้องระหว่างกาเฟอีนที่มีปริมาณปานกลางกับผลกระทบต่อสุขภาพ

        ในปี ค.ศ. 2013 จากการศึกษาแบบเก็บข้อมูลไปข้างหน้าจำนวนมากชี้ให้เห็นว่า การบริโภคกาเฟอีนปริมาณ 300 มิลลิกรัมต่อวันระหว่างการตั้งครรภ์นั้นอาจจะเพิ่มความเสี่ยงที่ทารกแรกเกิดจะมีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์

        การวิเคราะห์อภิมานจำนวน 17 การศึกษาที่มีผู้เข้าร่วมกว่า 233,617 คน ได้ชี้ให้เห็นว่าการดื่มกาแฟวันละ 3-4 แก้วทุกวันในผู้ชายอาจจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการหัวใจวายได้

        ซึ่งจำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อยืนยันว่าการบริโภคกาเฟอีนในระยะยาวนั้นมีความปลอดภัยหรือไม่ และได้ให้ประโยชน์หรือมีความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพหรือไม่

กาเฟอีนอาจจะมีผลแตกต่างกันไป

          อย่างไรก็ตาม Meredith ได้กล่าวว่าผลของกาเฟอีนที่เกิดขึ้นนั้นอาจจะแตกต่างกันไปแต่ละคน ซึ่งทำให้มีผลการวิจัยที่ออกมาค่อนข้างหลากหลายเกี่ยวกับผลกระทบของกาเฟอีนที่มีต่อร่างกาย เช่น Meredith ได้แนะนำว่าผู้ที่เป็นโรควิตกกังวลนั้นจะมีความอ่อนไหวต่อผลกระทบในการเพิ่มความวิตกกังวลของกาเฟอีน

          Meredith ได้กล่าวเสริมว่า “ด้วยเหตุผลหลายประการกาเฟอีนในร่างกายยังมีอัตราการเผาผลาญที่แตกต่างกันไปในแต่ละคน เช่น ร่างกายของคนที่สูบบุหรี่สามารถเผาผลาญกาเฟอีนได้เร็วกว่าคนที่ไม่สูบบุหรี่ถึงสองเท่า”

          Rob M. Van Dam รองศาสตราจารย์วุฒิคุณภาควิชาโภชนวิทยาจาก Harvard School of Public Health ได้กล่าวว่าผลของกาเฟอีนนั้นขึ้นอยู่กับลักษณะของพันธุกรรมของแต่ละคนและปัจจัยด้านการดำเนินชีวิตอื่น ๆ

          “บางคนอาจจะนอนหลับยาก หรืออาจจะมีอาการสั่นหรือเครียดเมื่อบริโภคกาเฟอีนในปริมาณค่อนข้างต่ำและเราควรที่จะระวังอาการเหล่านี้ รวมไปถึงหากอาการเหล่านี้เกิดขึ้นเราควรลดปริมาณการบริโภคกาเฟอีน”

Designed by Freepik

การติดกาเฟอีนและเลิกกาเฟอีน

          เมื่อพิจารณาถึงประโยชน์ของกาเฟอีนในฐานะสารกระตุ้น Meredith ได้กล่าวว่าสิ่งนี้สำหรับบางคนอาจจะส่งผลให้เกิดการเสพติดกาเฟอีนได้

          “กาเฟอีนนั้นกระตุ้นกลไกทางพฤติกรรมและกลไกต่อระบบประสาท และสารประเภทอื่น ๆ ที่ส่งผลคล้ายคลึงกัน รวมไปถึงการใช้ยาในทางที่ผิด

          เช่นเดียวกับสารอื่น ๆ ที่ทำงานคล้าย ๆ กัน กาเฟอีนมีส่วนเกี่ยวข้องกับความคิดเชิงบวกหลายประการ เช่น ส่งเสริมสุขภาวะจิต การเข้าสังคม และการตื่นตัว ด้วยเหตุนี้ผู้คนส่วนน้อยเริ่มติดกาเฟอีน”

          ร่างกายบางคนอาจจะติดกาเฟอีน การขาดหรือการลดการบริโภคกาแฟของคนเหล่านี้อาจจะทำให้เกิดภาวะถอนคาเฟอีนได้

          โดยอาการของภาวะถอนคาเฟอีนที่สามารถเกิดขึ้นได้ เช่น

• ปวดหัว
• อ่อนล้า
• ลดพลังงานและความตื่นตัว
• ง่วงนอน
• อารมณ์เสีย
• มีปัญหาเกี่ยวกับสมาธิ
• หงุดหงิดง่าย

        Meredith ได้กล่าวเสริมอีกว่า “การพึ่งพากาเฟอีนมากเกินไปอาจจะทำให้ใครบางคนไม่สามารถลดการบริโภคได้ ถึงแม้พวกเขาจะรู้อยู่แล้วว่าการบริโภคกาเฟอีนมากเกินไปและเป็นระยะเวลานานต่อเนื่องอาจจะทำให้เกิดปัญหาต่อร่างกายและจิตใจได้”

ความเสี่ยงสำหรับวัยรุ่น

          Meredith ยังได้แนะนำว่าแพทย์ควรให้คำปรึกษาเกี่ยวกับการใช้กาเฟอีนกับผู้ป่วยเพื่อตรวจสอบว่าผู้ช่วยนั้นได้บริโภคปริมาณกาเฟอีนในระดับที่เหมาะสมหรือไม่

          Meredith ยังได้เตือนอีกว่าสิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องสำคัญสำหรับเด็กและวัยรุ่น

          กุมารแพทย์โดยส่วนใหญ่ยังได้แนะนำว่าวัยรุ่นควรหลีกเลี่ยงการบริโภคกาเฟอีนอันเนื่องมาจากนักวิจัยยังไม่ได้เข้าใจถึงผลกระทบที่มีต่อสมองที่กำลังพัฒนาในวัยรุ่นอย่างเต็มที่

          Meredith ยังได้อธิบายเกี่ยวกับเรื่องนี้เพิ่มเติมว่า “โดยเฉพาะอย่างยิ่งกาเฟอีนนั้นได้เป็นตัวการขัดขวางการนอนหลับ และการนอนหลับนั้นมีบทบาทสำคัญสำหรับการเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ งานวิจัยในห้องปฏิบัติการบางชิ้นได้แนะนำว่ากาเฟอีนได้ขัดขวางการนอนหลับและการเรียนรู้ในหนูที่อยู่ในช่วงวัยรุ่น ในทางกลับกันกาเฟอีนอาจจะเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาระบบประสาทซึ่งสามารถเห็นได้ชัดในช่วงวัยผู้ใหญ่ได้”

          “นักจิตวิทยาบางคนได้กังวลว่าการใช้กาเฟอีนในรูปแบบต่าง ๆ หรือการใช้กาเฟอีนในทางที่ผิดในวัยรุ่นอาจจะนำไปสู่ปัญหาของการใช้แอลกอฮอล์ในต่อ ๆ มาได้”

          Food and Drug Administration (FDA) ได้แนะนำว่าเราควรที่จะพูดคุยกับกุมารแพทย์ก่อนที่จะให้เพิ่มกาเฟอีนลงในอาหารของเด็ก ๆ และวัยรุ่น

          Michael R. Taylor รองอธิบดีอาหารและสัตวแพทยศาสตร์จาก FDA กล่าวว่า

          “พวกเรามีความกังวลเป็นพิเศษเกี่ยวกับเด็กและวัยรุ่น และความรับผิดชอบของ FDA และอุตสาหกรรมอาหารที่ต้องปกป้องสุขภาพของประชาชนและเคารพบรรทัดฐานทางสังคมที่ได้ชี้ให้เห็นว่าเราไม่ควรส่งเสริมการใช้สารกระตุ้น เช่น กาเฟอีนสำหรับลูกหลานของเรา”

          ในขณะนี้มีผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มจำนวนมากใส่กาเฟอีนเพิ่มเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกระตุ้น เช่น เจลลีบีน วาฟเฟิล ไซรัปและหมากฝรั่ง

เขียนโดย Akiraz

อ้างอิงจาก Adam Felman (2019) Is caffeine bad for you?, Available at: https://www.medicalnewstoday.com/articles/271707 (Accessed: 19th December 2021).