มาดูกันว่า Banking as a Service คืออะไร? แตกต่างจาก Open Banking และ Platform Banking อย่างไรบ้าง?

         

สวัสดีครับ บริการทางการเงินนั้นกำลังมีการเปลี่ยนแปลงอย่างเงียบ ๆ ธนาคารและการชำระเงินนั้นสามารถเข้าถึงได้ง่ายกว่าที่ผ่าน ๆ มา ธุรกิจต่าง ๆ สามารถเข้าถึงบริการที่ไม่สามารถเข้าถึงได้ในก่อนหน้านี้ และผู้บริโภคก็สามารถเพลิดเพลินไปกับบริการใหม่ ๆ ที่มีประโยชน์และช่วยอำนวยความสะดวกให้กับเราได้ ซึ่งที่กล่าวมานั้นมีความเกี่ยวข้องกับ Banking as a Service เป็นอย่างยิ่ง ในบทความนี้เราก็จะมาดูเกี่ยวกับมัน และมาดูว่า Banking as a Service แตกต่างจาก Open Banking และ Platform Banking ไหม

Banking as a Service คืออะไร

          Banking as a Service (BaaS) เป็นโมเดลแบบ end-to-end ที่ช่วยให้ธนาคารดิจิทัลและสถาบันการเงินอื่น ๆ สามารถเชื่อมต่อระบบของธนาคารได้โดยตรงผ่าน Application Programming Interface (API) เพื่อให้สามารถสร้างข้อเสนอด้านการธนาคารบนโครงสร้างพื้นฐานที่มีการควบคุมจากผู้ให้บริการ ไปจนถึงการปลดล็อกโอกาสของ Open Banking เพื่อเปลี่ยนแปลงการบริการทางการเงินทั่วโลก หรือหากอธิบายให้ง่ายขึ้นก็คือ เป็นโมเดลธนาคารที่ได้รับใบอนุญาตได้นำบริการทางด้านดิจิทัลรวมเข้าด้วยกันกับผลิตภัณฑ์หรือบริหารของผู้ให้บริการทางการเงินที่ไม่ใช่สถาบันการเงินโดยตรง เช่น สายการบินสามารถให้บริการ Digital Banking แก่ลูกค้าได้ เช่น บัญชีธนาคารบนสมาร์ตโฟน บัตรเดบิต สินเชื่อ และบริการชำระเงิน โดยที่ไม่ต้องมีใบอนุญาตด้านธนาคารเป็นของตัวเอง

          หากให้ยกตัวอย่าง เราลองนึกภาพว่าสมมุติเราเป็นผู้จัดการของสายการบินสายหนึ่ง โดยตอนนี้ในธุรกิจสายการบินก็มีการแข่งขันกันรุนแรง วิธีการที่เราใช้รับมือการเพิ่ม Loyalty ของลูกค้า โดยที่เราสามารถเสนอออกบัตรเดบิตให้กับลูกค้าของเรา และเราสามารถให้คะแนน Loyalty ทุกครั้งที่ลูกค้าชำระเงินด้วยบัตรเดบิตนี้ ทุกครั้งที่ลูกค้าของเราใช้บัตรลูกค้าก็จะถือว่าได้มีการปฏิสัมพันธ์กับเรา ช่วยเราสามารถวิเคราะห์พฤติกรรมการใช้จ่ายของลูกค้าทำให้เราสามารถเข้าใจลูกค้าได้ดีขึ้นเป็นเหตุให้เราสามารถเสนอบริการที่ตรงใจลูกค้าได้มากขึ้น

          มีอีกหลายวิธีสำหรับผู้ให้บริการทางการเงินที่ไม่ใช่สถาบันการเงินสามารถปรับปรุงประสบการณ์ของลูกค้า และเพิ่มรายได้ของตัวเองโดยการนำเสนอบริการด้านธนาคารของตนเอง อย่างไรก็ตาม หากเราต้องการให้บริการด้านธนาคาร รัฐบาลมักจะต้องการให้เรามีใบอนุญาต เนื่องจากระบบของธนาคารมีความเกี่ยวข้องกับการทำงานของเศรษฐกิจ ใบอนุญาตดังกล่าวจึงเป็นเรื่องที่ยากในการได้รับ การได้รับใบอนุญาตไม่เพียงแต่กำหนดเรื่องของเงินทุน แต่ที่สำคัญคือต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบที่เข้มงวดเกี่ยวกับการฟอกเงิน ความลับด้านการธนาคาร และการคุ้มครองเงินฝาก เป็นต้น และนี่เป็นที่มาของ Banking as a Service

          ระบบของธนาคารนั้นสื่อสารผ่านทาง API และ Webhook กับระบบของสายการบิน ทำให้ลูกค้าสามารถเข้าถึงบริการของธนาคารได้โดยตรงผ่านเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันของสายการบิน สายการบินนั้นทำหน้าที่เป็นตัวกลาง ทำให้ธนาคารไม่ต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบใด ๆ ที่ธนาคารจำเป็นต้องปฏิบัติตาม

          ดังนั้นด้วย BaaS ธุรกิจแทบจะทุกประเภทสามารถเป็นผู้ให้บริการด้านธนาคารได้โดยที่ไม่ต้องใช้โค้ดใด ๆ นอกจากโค้ดไม่กี่บรรทัด เป็นเหตุผลให้ BaaS มักถูกเรียกว่าธนาคารแบบ White Label (ไม่มีแบรนด์) เนื่องจากบริการด้านธนาคารนั้นให้บริการผ่านผลิตภัณฑ์ที่เป็นแบรนด์ที่ไม่ใช่ธนาคาร

Banking as a Service และ Open Banking แตกต่างกันไหม

          เรามักจะสับสนระหว่าง BaaS และ Open Banking เนื่องจาก Open Banking มีความเกี่ยวข้องกับการเชื่อมต่อระหว่างธนาคารและธุรกิจต่าง ๆ ผ่าน API อย่างไรก็ตาม ทั้งสองอย่างมีจุดประสงค์ที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ใน BaaS ผู้ให้บริการทางการเงินที่ไม่ใช่สถาบันการเงินจะรวมเอาบริการด้านธนาคารเข้าด้วยกับผลิตภัณฑ์ของตนเอง ในขณะที่ Open Banking ผู้ให้บริการทางการเงินที่ไม่ใช่สถาบันการเงินเพียงแค่ใช้ข้อมูลของธนาคารสำหรับผลิตภัณฑ์ของตนเองเท่านั้น โดยในอุตสาหกรรมเหล่านี้ ผู้ให้บริการทางการเงินที่ไม่ใช่สถาบันการเงินเรียกว่า ผู้ให้บริการที่เป็นบุคคลที่ 3 หรือ Third-Party Service Provider (TPP)

          ตัวอย่าง แอปพลิเคชันจัดการทางการเงินที่เป็น TPP ที่ได้รับประโยชน์จาก Open Banking มากที่สุด โดยแอปพลิเคชันเหล่านี้จะรวบรวมข้อมูลจากบัญชีธนาคารต่าง ๆ ทั้งหมดของเราไว้ในแอปพลิเคชันเดียว ช่วยให้เราสามารถดูแลเงินของเราได้ดียิ่งขึ้น ทำให้เราสามารถบรรลุเป้าหมายต่าง ๆ ได้ เช่นการออมหรือการปรับปรุงพฤติกรรมการใช้จ่ายของเรา ซึ่งการรวบรวมข้อมูลบัญชีของเรา แอปพลิเคชันจำเป็นต้องดึงข้อมูลธุรกรรมจากบัญชีธนาคารทั้งหมดของเราผ่าน API ของธนาคาร

          ในหลาย ๆ ครั้ง API มักจะถูกจัดเตรียมโดยบุคคลอื่น โดยทั่วไปจะถูกจัดอยู่ในหมวดหมู่ API Banking Platforms และถือว่าเป็นตัวกลางที่คอยเชื่อมต่อธนาคารกับ TPP เช่น แอปพลิเคชันการจัดการทางการเงิน โดยแอปพลิเคชันเหล่านี้จะเป็นตัวกลางช่วยในเรื่องการส่งข้อมูลระหว่างธนาคารและ TPP

          มีกรณีการใช้งาน Open Banking อื่น ๆ อีกมาก คำสั่งบริการการชำระเงินของสหภาพยุโรปฉบับที่สองซึ่งมีผลบังคับใช้ในวันที่ 15 กันยายน ค.ศ. 2019 หรือ PSD2 คำสั่งเหล่านี้ทำให้ธนาคารจำเป็นต้องเปิดเผยข้อมูลของธนาคารต่อ TPP โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้มีการใช้งาน Open Banking ที่แพร่หลายมากขึ้น

          สรุปได้ว่า Open Banking แตกต่างจาก BaaS ตรงที่ TPP ไม่สามารถให้บริการด้านธนาคารได้ เช่น การกู้หรือฝากเงิน เนื่องจาก TPP ไม่มีใบอนุญาตให้บริการด้านธนาคาร TPP เพียงแค่นำข้อมูลบัญชีจากธนาคารที่มีอยู่ของเรามาวิเคราะห์ข้อมูลหรือธุรกรรมเชิงลึกเท่านั้น

Banking as a Service และ Platform Banking เหมือนกันไหม

          Platform Banking คือธนาคารได้รวมเอาบริการจาก FinTech อื่น ๆ เข้ามาใช้เป็นส่วนหนึ่งของบริการที่ตัวเองให้บริการด้วย เช่น ธนาคารอาจจะเอา Robo-Advisor ไว้ใช้ในแอปพลิเคชันของธนาคารเพื่อให้ลูกค้าสามารถเข้าถึงผลิตภัณฑ์การลงทุนในบัญชีเดียวกับที่ใช้ในธนาคาร Platform Banking เรียกได้ว่า Platform Banking นั้นตรงข้ามกับ BaaS อย่างสิ้นเชิง ใน Platform Banking ธนาคารเป็นเจ้าของลูกค้าและรวบรวมบริการจาก FinTech เข้ามาใช้ ส่วน BaaS FinTech หรือผู้ให้บริการที่ไม่ใช่สถาบันการเงินเป็นเจ้าของลูกค้าและรวบรวมบริการจากธนาคารเข้ามาใช้

          ธนาคารมักจะใช้ Platform Banking เป็นกลยุทธ์ในการป้องกันการสูญเสียลูกค้าไปยัง FinTech ที่มีความเกี่ยวข้องให้เรื่องนี้ การรวมนำเอาบริการจาก FinTech เข้ากับระบบของธนาคาร ทำให้อย่างน้อยธนาคารก็สามารถรักษาลูกค้าไว้ได้ถึงแม้ว่าจะไม่ได้ทั้งหมดก็ตาม

ข้างล่างเป็นบทสรุปสั้น ๆ ของโมเดลต่าง ๆ ที่ได้กล่าวไปในก่อนหน้านี้

Banking as a Service

Banking as a Service คือธนาคารที่มีใบอนุญาตที่สามารถให้ธุรกิจอื่น ๆ สามารถใช้บริการธนาคารดิจิทัลและการชำระเงินกับผลิตภัณฑ์หรือบริการของตนเอง ทำงานโดยการเชื่อมต่อธุรกิจเข้ากับผู้ให้บริการ BaaS ผ่าน API ทำให้ธุรกิจสามารถให้บริการสินเชื่อทางดิจิทัล การจัดการบัญชี และบริการชำระเงินของธนาคารผ่านเว็บไซต์ของตัวเองได้

Open Banking หรือผู้ให้บริการที่เป็นบุคคลที่ 3

          Open Banking เป็นผู้ให้บริการที่ไม่ใช่สถาบันการเงินที่สามารถเข้าถึงบัญชีลูกค้าของธนาคารเพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงลึกของบัญชีหรือการเรียกชำระเงินภายในแอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์ ทำงานโดยที่ผู้ให้บริการ Open Banking เชื่อมต่อกับระบบธนาคารผ่าน API เพื่อดึงข้อมูล

Platform Banking

          Platform Banking คือการที่ธนาคารรวบรวมบริการต่าง ๆ จากผู้ให้บริการรายอื่น ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็น FinTech เพื่อเสนอบริการทางการเงินที่หลากหลายให้กับลูกค้าภายในบัญชีเดียว ซึ่งการทำงานขึ้นอยู่กับประเภทของการตั้งค่า บริการของ FinTech มักจะถูกรวมเข้ากับแอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์ของธนาคารผ่าน API

เขียนโดย Akiraz

อ้างอิงจาก James Bessenbach (2021) What the hell is Banking as a Service? And what is it not?, Available at: https://www.finextra.com/blogposting/20099/what-the-hell-is-banking-as-a-service-and-what-is-it-not (Accessed: 3rd November 2021).